10 กรีน เอด แพลน (Green Aid Plan - GAP)

กรีน เอด แพลน (Green Aid Plan - GAP)

ความเป็นมา

กรีนเอด แพลน ในประเทศไทยเริ่มต้นตั้งแต่ปี ค.ศ. 1992 ซึ่งเป็นปีแรกของการก่อตั้งโครงการนี้โดยกระทรวงการค้าระหว่าง ประเทศและอุตสาหกรรมของประเทศญี่ปุ่น (ชื่อในขณะนั้น) เพื่อสนองตอบต่อปัญหาทางด้านสิ่งแวดล้อมที่เกิดเนื่องมาจาก การขยายตัวและการพัฒนา อุตสาหกรรมของประเทศกำลังพัฒนา ในประเทศไทย องค์การส่งเสริมการค้าต่างประเทศของญี่ปุ่น หรือเจโทรกรุงเทพฯได้รับมอบหมายให้เป็นผู้ประสานงานโครงการนี้ตั้งแต่เริ่มต้นจนกระทั่งปัจจุบันGAP ได้ให้การ สนับสนุน โครงการด้านสิ่งแวดล้อมและพลังงานแก่หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนของประเทศไทยในรูปแบบต่างๆ เช่น

1. การพัฒนาบุคลากร (Human Resource Development)
2. การสำรวจและรายงานสถานการณ์พลังงานและสิ่งแวดล้อม (Survey Cooperation)
3. การวิจัย (Research)
4. การสำรวจเพื่อพิสูจน์เทคโนโลยี (Technology Verification Survey)

ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาของ GAP ได้มีความพยายามร่วมกันของรัฐบาลไทยและรัฐบาลญี่ปุ่นในการที่จะผลักดัน และให้การสนับสนุนโครงการที่สามารถตอบสนองต่อความต้องการและจำเป็นสูงสุดในการแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม และพลังงานของประเทศไทยมาโดยตลอด จนกระทั่งในปีค.ศ.2000 รัฐบาลไทยได้จัดทำ แผนแม่บทกรีน เอด แพลน (2001-2005) ขึ้น เพื่อใช้เป็นกรอบและแนวทาง การทำงานของโครงการ ซึ่งแผนแม่บทนี้ได้จัดทำขึ้นให้สอดคล้อง กับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและแผนงานด้านสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย ทั้งนี้เพื่อให้ GAP เป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพ สูงสุดที่จะช่วยสนับสนุนการพัฒนางานด้านสิ่งแวดล้อม ควบคู่ไปกับการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างยั่งยืน ของประเทศไทยต่อไปในอนาคต

โครงสร้างการดำเนินงานของกรีน เอด แพลน
โครงสร้างของ GAP ในประเทศไทยแบ่งเป็น 2 ระดับ ดังนี้
1. ระดับนโยบาย
บทบาทหน้าที่ของโครงสร้างในระดับนโยบาย คือ การกำหนดนโยบายและจัดการประชุมเชิงนโยบายกับรัฐบาลญี่ปุ่น
(Policy Dialogue) การประสานงานร่วมกับหน่วยงานของญี่ปุ่นที่เกี่ยวข้องในการร่างบันทึกความเข้าใจระหว่าง
สองประเทศ และการพิจารณาแลกเปลี่ยนความคิดเห็นและเจรจากับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องของญี่ปุ่นในโครงการที่เหมาะสม

ฝ่ายไทย
ประธาน นายวิระ มาวิจักขณ์
อธิบดีกรมโรงงานอุตสาหกรรม
กระทรวงอุตสาหกรรม

ผู้ประสานงานและเลขานุการ กองวิเทศสัมพันธ์
สำนักงานปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม
กระทรวงอุตสาหกรรม

ฝ่ายญี่ปุ่น
ประธาน Director of Technical Cooperation Division
Ministry of Economy, Trade and Industry (METI)

ผู้ประสานงาน องค์การส่งเสริมการค้าต่างประเทศของญี่ปุ่น (เจโทร กรุงเทพฯ) หน่วยงานสนับสนุนหลักของญี่ปุ่น
- Japan External Trade Organization (JETRO)
- New Energy and Industrial Technology Development Organization (NEDO)
- Japan Overseas Development Corporation (JODC)
- The Association for Overseas Technical Scholarship (AOTS)

2. คณะกรรมการฝ่ายไทย
คณะกรรมการฝ่ายไทยตั้งขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่กำหนดแนวทาง, แผนยุทธศาสตร์ และการจัดลำดับความสำคัญ
ของโครงการ ที่จะนำเสนอขอความสนับสนุนจาก GAP รวมทั้งการประเมินผลการดำเนินงานของแผนยุทธศาสตร์ และโครงการที่ได้รับการ สนับสนุน ทั้งนี้เพื่อให้การดำเนินงานของโครงการมีประสิทธิภาพและบรรลุวัตถุประสงค์ ตรงกับความต้องการของทางประเทศไทย มากที่สุด

คณะกรรมการฝ่ายไทยประกอบไปด้วยหน่วยงานต่อไปนี้
นายวิระ มาวิจักขณ์, อธิบดีกรมโรงงานอุตสาหกรรม ประธาน
ผู้แทนจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม กรรมการ
ผู้แทนจากกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม กรรมการ
ผู้แทนจากกรมทรัพยากรธรณี กรรมการ
ผู้แทนจากสำนักงานมาตรฐานอุตสาหกรรม กรรมการ
ผู้แทนจากการนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย กรรมการ
ผู้แทนจากกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กรรมการ
ผู้แทนจากกรมพัฒนาและส่งเสริมพลังงาน กรรมการ
ผู้แทนจากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย กรรมการ
ผู้แทนจากสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย กรรมการ
ผู้แทนจากสำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดล้อม กรรมการ
ผู้แทนจากสำนักงานนโยบายพลังงานแห่งชาติ กรรมการ
ผู้แทนจากสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย กรรมการ
ผู้อำนวยการกองวิเทศสัมพันธ์หรือผู้แทน กรรมการและเลขานุการ
เจ้าหน้าที่จากกองวิเทศสัมพันธ์ สำนักงานปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม กรรมการและผู้ช่วยเลขานุการ
เจ้าหน้าที่จากกรมโรงงานอุตสาหกรรม กรรมการและผู้ช่วยเลขานุการ

โครงการที่กำลังดำเนินการในปีงบประมาณ 2001

1. โครงการส่งเสริมเทคโนโลยีสะอาดในอุตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดย่อม
(Promotion of Cleaner Technology in SMEs)

เจ้าของโครงการ	กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	JETRO, JODC, AOTS
ระยะเวลา	2000-2003
รายละเอียดโครงการ	โครงการนี้จัดทำขึ้นเพื่อส่งเสริมการนำเทคโนโลยีสะอาดมาใช้ในโรงงาน อุตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดย่อมโดยในระยะเริ่มต้นได้เลือก อุตสาหกรรมฟอกย้อม และตกแต่งสิ่งทอเป็นต้นแบบ GAP ให้การสนับสนุน โดยการส่งผู้เชี่ยวชาญชาวญี่ปุ่น มาจัดฝึกอบรม เชิงปฎิบัติการในโรงงานต้นแบบ และการสัมมนา เพื่อเผยแพร่เทคโนโลยีและความรู้ใหม่ๆ ด้านเทคโนโลยี สะอาดแก่ผู้ที่สนใจ ทั้งภาครัฐและเอกชนรวมทั้งการ จัดฝึกอบรมที่ประเทศ ญี่ปุ่นแก่นักวิชาการ ภาครัฐและเจ้าหน้าที่จากโรงงาน ที่เข้าร่วมในโครงการเพื่อให้สามารถ กลับมาเผยแพร่ความรู้สู่กลุ่มอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องได้ต่อไป

2. โครงการเสริมสร้างสมรรถนะของระบบการจัดการและควบคุมมลพิษในโรงงานอุตสาหกรรม ในประเทศไทย
(Project Supporting Improvement of Environmental Supervision Institution in Thailand)

เจ้าของโครงการ	กรมโรงงานอุตสาหกรรม
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	JETRO, JODC, AOTS
ระยะเวลา	1999-2003
รายละเอียดโครงการ	เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะระบบการจัดการและควบคุมมลพิษในโรงงาน อุตสาหกรรมในประเทศไทย โดยการนำระบบการจัดสอบระดับประเทศ เพื่อขึ้นทะเบียนผู้ควบคุมระบบมลพิษ ในโรงงานมาใช้ ขณะนี้อยู่ในระหว่าง การจัดทำตำราที่จะใช้ในการฝึกอบรมและการสอบ การร่างประกาศ กระทรวงและกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องโดยเริ่มต้นที่ระบบผู้ควบคุมมลพิษ ทางน้ำและจะขยาย ไปสู่อากาศและกากอุตสาหกรรมต่อไป

3. โครงการการป้องกันมลพิษและการอนุรักษ์พลังงานในอุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกล้า
(Pollution Prevention and Energy Conservation in Iron and Steel Industry)

เจ้าของโครงการ	สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	JETRO, JODC
ระยะเวลา	1999-2001
รายละเอียดโครงการ	โครงการนี้แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ ในส่วนของการป้องกันมลพิษซึ่งเป็นการแนะนำ เทคโนโลยี สะอาดมาใช้ในโรงงานอุตสาหกรรมเหล็กและเหล็กกล้า (เน้นเฉพาะโรงงานที่ใช้เตาหลอมไฟฟ้า) และจัดทำเป็นคู่มือแนวทางการ ใช้เทคโนโลยี สะอาดในโรงงาน ซึ่งได้จัดพิมพ์เป็นภาษาไทย เสร็จเรียบร้อยแล้ว ในส่วนที่สอง คือ การอนุรักษ์พลังงาน เป็นการนำผู้เชี่ยวชาญญี่ปุ่นเข้าไป ตรวจสอบการใช้พลังงาน ในโรงงานต้นแบบ 2 โรง และจะได้มีการจัดสัมมนา เพื่อเผยแพร่ความรู้ต่อไป

4. โครงการจัดทำแนวทางการจัดการและป้องกันการรั่วไหลและปนเปื้อนของ VOCs
(Management Guideline of VOCs Spill and Contamination Project)

เจ้าของโครงการ	การนิคมแห่งประเทศไทย
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	JODC
ระยะเวลา	2000-2001
รายละเอียดโครงการ	เพื่อจัดทำแนวทางการจัดการในการป้องกันการปนเปื้อนและรั่วไหล ของ VOCs รวมทั้งเทคนิคการสำรวจสภาพพื้นที่และการดำเนินการแก้ไขปัญหา การรั่วไหล และปนเปื้อนของ VOCs ขณะนี้ร่างแนวทาง ได้จัดทำเสร็จแล้ว อยู่ในระหว่างการเตรียมการเผยแพร่และประชุมชี้แจงร่างแก่ผู้ที่เกี่ยวข้อง

5. โครงการจัดทำระบบที่เหมาะสมในการนำ/ซื้อกลับขยะที่เป็นผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้า
และอิเล็กโทรนิกส์
(The Establishment of the Appropriate Bring/Buy Back System for Waste Electrical
and Electronics Equipment)

เจ้าของโครงการ	กรมควบคุมมลพิษ
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	JODC
ระยะเวลา	2001-2002
รายละเอียดโครงการ	เพื่อจัดทำบัญชีรายชื่อผู้ผลิตและผู้จัดจำหน่ายผลิตภัณฑ์เครื่องใช้ไฟฟ้าและ อิเล็กทรอนิกส์ และแหล่งที่มาของขยะที่เป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ โดยการศึกษาระบบ ของญี่ปุ่นเพื่อดูความเหมาะสมที่จะนำมาใช้กับประเทศไทย

6. โครงการต้นแบบการใช้พลังงานความร้อนจากขยะอุตสาหกรรมในนิคมอุตสาหกรรม
(Model Project for Utilization of Waste Heat from Incineration of Industrial Waste
and Industrial Estate)

เจ้าของโครงการ	การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	NEDO
ระยะเวลา	1999-2001
รายละเอียดโครงการ	ดำเนินการวิจัยสาธิตการใช้ขยะอุตสาหกรรมมาเป็นเชื้อเพลิงสำหรับหม้อ ผลิตไอน้ำ โดยจะทำการติดตั้งเตาเผาขยะแบบ fluidized bed หม้อไอน้ำ และอุปกรณ์เสริมระบบต่างๆ การนำเอาขยะอุตสาหกรรมมาใช้นี้ นอกจาก จะได้ประโยชน์โดยตรงด้านพลังงานแล้ว ยังจะช่วยลดก๊าซมีเทนที่จะถูก ปลดปล่อย ออกมาจากการนำขยะเหล่านี้ไปฝัง อนึ่ง ก๊าซมีเทนเป็นหนึ่งในก๊าซ ที่ก่อให้เกิดภาวะเรือนกระจก
สถานที่โครงการ	นิคมอุตสาหกรรมบางปู

7. โครงการต้นแบบการใช้อุปกรณ์แลกเปลี่ยนความร้อนที่เกิดจากการเผาไหม้ของเสียใน
อุตสาหกรรมกระดาษในประเทศไทย
(Model Project on Equipment for Recovery of Heat from Combustion of Waste in Paper and PulpMill in Thailand)

เจ้าของโครงการ	กรมพัฒนาและส่งเสริมพลังงาน
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	NEDO
ระยะเวลา	1998-2001
รายละเอียดโครงการ	ดำเนินการวิจัยสาธิตการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพในอุตสาหกรรม กระดาษในประเทศไทย โดยการติดตั้งเตาเผาชนิด fluidized bed ร่วม กับหม้อไอน้ำเพื่อนำความร้อนที่ได้จากการเผาวัสดุเหลือทิ้งกลับไปใช้ใน การผลิตไอน้ำเพื่อใช้ในกระบวนการผลิตต่อไปคาดว่าการก่อสร้างโรงงาน ต้นแบบ จะเสร็จสิ้นภายในมีนาคม 2002
สถานที่โครงการ	บริษัทอุตสาหกรรมกระดาษคราฟท์ไทย จำกัด จังหวัดกาญจนบุรี

8. โครงการวิจัยสาธิตระบบผลิตไฟฟ้าจากเซลแสงอาทิตย์เพื่อการประจุแบตเตอรี่
(โครงการวิจัยสาธิตระบบผลิตไฟฟ้าจากเซลแสงอาทิตย์เพื่อเชื่อมต่อเข้ากับระบบสายส่งไฟฟ้า
ของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค)
(Demonstration Research Project for Photovoltaic (PV) Power Generation System for
Battery Charging Stations --- Demonstrative Study on Photovoltaic Power Generation
Grid-Connected System)

เจ้าของโครงการ	กรมพัฒนาและส่งเสริมพลังงาน
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	NEDO
ระยะเวลา	1999-2003
รายละเอียดโครงการ	เป็นโครงการวิจัยสาธิตซึ่งต่อเนื่องมาจากโครงการจัดตั้งสถานีประจุแบตเตอรี่ ด้วยแสงอาทิตย์ โดยโครงการนี้จะเป็นการสาธิตการใช้ PV เชื่อมกับระบบ ผลิตไฟฟ้าเครื่องยนต์ดีเซล โดยจะต่อเข้ากับระบบสายส่งไฟฟ้าของการไฟฟ้า ส่วนภูมิภาค
สถานที่โครงการ	เกาะลิบง จังหวัดตรัง

9. โครงการร่วมวิจัยเทคโนโลยีการนำทิ้งกลับมาใช้ใหม่
(The Development of Environmentally Friendly Industrial Waste Water Reuse Technology)

เจ้าของโครงการ	กรมโรงงานอุตสาหกรรม, กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม, สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	NEDO
ระยะเวลา	2001-2005
รายละเอียดโครงการ	การร่วมวิจัยเทคโนโลยีการนำน้ำทิ้งจากโรงงานอุตสาหกรรมอาหารและสิ่งทอ กลับมาใช้ใหม่ โดยใช้เครื่องมือและเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับประเทศไทย ได้มีการเซ็นบันทึกความเข้าใจ (MOU) ไปเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม 2544 ขณะนี้อยู่ในระหว่างการคัดเลือกโรงงานต้นแบบ

10. *โครงการต้นแบบการประหยัดพลังงานและน้ำในอุตสาหกรรมสิ่งทอ
(Model Project on Energy and Water Conservation in Textile Industry)

เจ้าของโครงการ	กรมส่งเสริมอุตสาหกรรม
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	NEDO
ระยะเวลา	2001-ปัจจุบัน
รายละเอียดโครงการ	ได้ทำการศึกษาความเหมาะสมเบื้องต้นของโครงการเสร็จสิ้นแล้ว ขณะนี้ อยู่ในระหว่างการเจรจารายละเอียดโครงการ *อาจมีการเปลี่ยนแปลงชื่อโครงการ

11. โครงการจัดทำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมและการรวมระบบการตรวจติดตามมลพิษในนิคม
อุตสาหกรรม มาบตาพุด
(Establishment of Integrated Environmental Monitoring and Management Systems at
Mab Ta Phut Industrial Complex)

เจ้าของโครงการ	การนิคมอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย
หน่วยงานสนับสนุนของญี่ปุ่น	NEDO/JODC
ระยะเวลา	2001-2002
รายละเอียดโครงการ	เพื่อหาวิธีการจัดการกับปัญหาเรื่องกลิ่นจากอุตสาหกรรมในนิคม และ ปรับปรุงระบบการตรวจติดตามและควบคุมมลพิษทางอากาศและน้ำ โดย การรวมระบบตรวจติดตามที่มีอยู่แล้วให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด